مرکز کوهورت گیلان

:مجری اصلی

دکتر فریبرز منصور قناعی

اعضای PI :

دکتر فرحناز جوکار (PHD/ اپیدمیولوژیست )

 دکتر محمد رضا نقی پور (PHD/ اپیدمیولوژیست )

کوهورت سالمندی:

بر طبق گزارش آمار سال ۱۳۹۵ گیلان، شهرستان صومعه سرا دارای ۱۲۵۰۷۴ نفر جمعیت که ۵۸۶۵۸نفر جمعیت شهری و ۶۶۴۱۶ نفر در روستاها سکونت دارند . جمعیت بالای ۶۰ سال ۱۷۷۲۲ نفر می باشد که از این تعداد ۸۳۶۷ نفر مرد و ۹۳۵۵ نفر زن و از این تعداد ۵۵۶۲ نفر شهری و ۱۲۱۶۰ نفر روستایی می باشند. طبق تعریف جهانی افراد بالای ۶۰ سال سالمند محسوب می­شوند و بر اساس سرشماری سال ۹۰، ۸ درصد جمعیت کشور را افراد بالای ۶۰ سال تشکیل می­دهند که این جمعیت بیش از ۶ میلیون نفر را شامل می­شود. از سویی سهم زنان در این سالمندی بیش از مردان و رو به افزایش است به طوری که طبق مطالعات در سال ۱۴۳0 سهم زنان سالمند 5/35 درصد و مردان سالمند ۳۱ درصد یعنی به ازای هر۱۰۰ زن سالمند، ۸۸ مرد سالمند خواهیم داشت .

با توجه به اینکه شروع بسیاری از بیماری­های مزمن از سن 50 سالگی به بالا می باشد و بسیاری از برنامه­های غربالگری سرطان­ها نظیر سرطان پستان، پروستات، کولورکتال از این سن آغاز می شود، لذا جمعیت مورد مطالعه در این پژوهش افراد 50 سال به بالا خواهند بود تا این امکان فراهم شود که روند گذار از میانسالی به سالمندی و تغییرات سلامتی و تندرستی متعاقب آن بهتر شناسایی و ارزیابی گردد.

هدف کلی:

 تعیین عوامل موثر بر سلامت سالمندان و ارزیابی تاثیر طولی آن بر فرایند سالمندی در افراد 50 سال به بالای شهرستان صومعه سرا

اهداف کلان:

1- دستیابی به اطلاعات معتبر و صحیح در خصوص وضعیت اقتصادی- اجتماعی، سلامت و تندرستی سالمندان

 2- پایش تغییرات در سلامت و تندرستی و ارزیابی نیازهای مختلف در طی گذار از مراحل مختلف سالمندی (با ایجاد یک پایگاه داده های طولی شامل مجموعه ی وسیعی از عوامل اقتصادی-اجتماعی، رفتاری، محیطی، دسترسی به مراقبت های بهداشتی و بیومارکرها).

3- شناسایی ترکیب دموگرافیکی، اقتصادی-اجتماعی، عوامل مرتبط با سلامت جسمی و روانی، انزوا/مشارکت اجتماعی در اقراد سالمند

4- تعیین نیازها و چالش های بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی دوران سالمندی و عوامل موثر بر انها

5- بررسی ارتباط/ارتباط درونی مجموعه ای از عوامل خطر یا حفاظتی با سالمندی سالم و طول عمر

6- شناسایی جمعیت آسیب پذیر جهت اختصاصی کردن برنامه های پیشگیری فردی قبل از رویداد بیماری و پیشنهاد درمان اختصاصی فردی پس از بیماری

 7- شناسایی نیازهای ساختاری اساسی از جمله ساختار اجتماعی (امکانات رفاهی، حمایت اجتماعی، دسترسی به اماکن اجتماعی و ارتباط با آنها و... ) و سیستم بهداشتی (بیمه های حمایتی، مراقبت در منزل، و...) جهت طراحی سیستم جدید و یا بهبود وضعیت موجود

8-  شناسایی تفاوت در سلامت و تندرستی سالمندان ایران با کشورهای پیشرفته و دلایل آن

اهداف اختصاصی :

الف) تعیین وضعیت موجود دموگرافیک، اجتماعی- اقتصادی، و سلامت جسمی و روانی سالمندان شهرستان صومعه سرا به منظور ایجاد بانک اطلاعات جهت بررسی تغییرات سلامت و تندرستی سالمندان در طول زمان

1.       تعیین مشخصات دموگرافیک افراد مورد مطالعه (سن، جنس, وضعیت تاهل، تعداد فرزندان، زندگی با بستگان، قومیت)

2.       تعیین میزان حمایت و مشارکت اجتماعی افراد مورد مطالعه 

3.       تعیین وضعیت اقتصادی-اجتماعی )تحصیلات، شغل، وضعیت اشتغال، درآمد، حمایت مادی و غیرمادی) افراد مورد مطالعه و عوامل موثر بر آن

4.       تعیین نیازهای فیزیکی، اقتصادی، محیط اجتماعی و محیط زندگی افراد مورد مطالعه 

5.       تعیین کیفیت مراقبت بهداشتی و دسترسی به امکانات و خدمات بهداشتی مراقبتی در این گروه سنی

6.       تعیین سبک زندگی/ رفتار افراد مورد مطالعه  (سابقه مصرف سیگار، مواجه غیرمستقیم با دود سیگار، مصرف مشروبات الکل، مصرف موادمخدر و نوع آن، فعالیت بدنی، رژیم غذایی، میزان مطالعه در روز، مصرف گیاهان دارویی، سابقه حجامت، خوددرمانی)

7. تعیین تاریخچه باروری افراد مورد مطالعه (تعدادهمسر، تعداد فرزند، تعدادزایمان، سابقه شیردهی، منارک/ منوپوز، استفاده ازقرص­های ضدبارداری، غربالگری )

8.       تعیین سابقه خانوادگی بیماریهای افراد مورد مطالعه (سابقه خانوادگی در بیماری­های قلبی، دیابت، سرطان­ها، فشارخون بالا، سکته مغزی، صرع ،اختلالات روانپزشکی) (پدرومادر/ سایربستگان)

9.       تعیین شرایط محیط زندگی افراد مورد مطالعه (امنیت و سلامت محیط زندگی، نوع سوخت مصرفی، وسایل گرمایشی، تعداد خانوار و نوع مسکن، وضعیت بهداشتی و امکانات آن)

10.   تعیین سابقه قبلی پزشکی افراد مورد مطالعه (تشخیص­های طبی گذشته، استفاده ازسرویس­های بهداشتی-درمانی/ مشاوره پزشکی، استفاده ازداروهای مختلف، سابقه بستری در بیمارستان)

11.   تعیین شاخص­های تن سنجی (قد، وزن، دورکمر، دورلگن، دورمچ، دور گردن) در افراد مورد مطالعه

12.     تعیین نبض، فشارخون، نوارقلب و عملکرد ریوی در افراد مورد مطالعه

13.   تعیین وضعیت خواب، کیفیت زندگی و سلامت روان در افراد مورد مطالعه و عوامل مرتبط با آن

14.   تعیین شیوع اختلالات حسی (شنوایی، بویایی، چشایی، و بینایی) در افراد مورد مطالعه و عوامل مرتبط با آن

15.   تعیین وضعیت بهداشت دهان و دندان و شیوع مشکلات مرتبط در افراد مورد مطالعه و عوامل مرتبط با آن

16.   تعیین شیوع بیماریهای مزمن شایع در جمعیت مورد مطالعه (دیابت، هایپرتانسیون، بیماریهای قلبی، بیماری­های مزمن تنفسی و...) و عوامل مرتبط با آن

17.   تعیین شیوع اختلالات عضلانی-اسکلتی در افراد مورد مطالعه و عوامل مرتبط با آن

18.   تعیین شیوع شکستگی استخوان و استئوپرز

19.   بررسی وضعیت حرکتی و تعادل در افراد مورد مطالعه

20.   تعیین پارامترهای خون­شناسی، عملکرد کبدی، تیروئیدی وکلیوی افراد مورد مطالعه

21. تعیین پروفایل لیپیدی ، قندخون و هموگلوبین A1C افراد مورد مطالعه

ب) تعیین ارتباط پیچیده مجموعه عوامل مختلف از جمله ریسک فاکتورها و فاکتورهای محافظتی بالقوه بیماری­های مختلف با طول عمر و سلامت و تندرستی سالمندان برای مثال:

1. تعیین ارتباط چاقی/ اضافه وزن و فعالیت فیزیکی با اختلال عملکردی و ضعف دوران سالمندی
2. بررسی نقش عوامل رفتاری و ریسک فاکتورهای مختلف / بیومارکرهای فیزیولوزیک با پیامدهای جسمانی و روانی دوران سالمندی
3. بررسی نقش عوامل مختلف رفتاری، محیطی، روانی و جسمانی با مرگ و میر و ابتلا به بیماریهای شایع دوران سالمندی
4. نقش اختلالات روانی نظیر افسردگی و اضطراب بر سلامت جسمی و شناختی سالمندان
5. نقش عوامل اجتماعی و اقتصادی در طول عمر و سلامت جسمانی و روانی سالمندان

ج) بررسی تغییرات طولی و ارتباط درونی:

1. عوامل ژنتیکی و بیوشیمیایی2. عوامل اجتماعی- اقتصادی و فرهنگی 3. عوامل خطر مرتبط با شیوه زندگی (رزش، تغذیه، دخانیات) 4. وضعیت حسمی و عملکرد 5. توناییهای شناختی و روانی 6. دسترسی به خدمات بهداشتی و مراقبتی 

بر سالمندی سالم

2. بررسی تعیین کننده های تغییرات طولی سلامت جسمی (به مفهوم تعریف WHO:جسمی، روانی، اجتماعی) در سنین مختلف ار میانسالی به سمت کهنسالی

3. بررسی اثرات مستقل و توامان تعیین کننده های بیولوژیکی، ژنتیکی، رفتاری و.. بر سلامت جسمی در سنین مختلف از میانسالی به سمت کهنسالی

اهداف کاربردی :

1. تلاش درجهت راه اندازی و یا ارتقاء بسترخدمات بهداشتی مراقبتی متناسب با نیاز های سالمندان درسطح شهرستان
2. فراهم آوردن اطلاعات موردنیاز برای مسئولین ذیربط جهت برنامه­ریزی برای ارتقای سلامت و تندرستی سالمندان
3. انجام پژوهش­های بنیادی و بالینی در جهت ارتقاء دانش فنی کشور به منظور پاسخگویی به نیازهای جامعه علمی و علوم پزشکی در زمینه سالمندی
4. ارتقاءکیفیت محصولات پژوهشی- بالینی ازصرف نوشتن مقالات کم ارزش به بهبودکیفیت سلامت جامعه و همزمان چاپ مقالات با کیفیت پژوهشی درمهمترین مجلات علمی جهان
5. ایجاد یک فیلد آموزشی و پژوهشی مهم و عملی و باکیفیت مبتنی برجامعه برای دانشجویان دستیاران پزشکی و سایر رشته های علوم پایه و بهداشتی
6. راه اندازی بیوبانک مرجع به عنوان ذخیره ارزشمند برای انجام تحقیقات علوم پایه و شناخت بیومارکرهای مختلف بیماری­ها وکشف روشهای تشخیص و درمانی برای بیماری­های شایع

برقراری ارتباط علمی با مراکز علمی و پژوهشی در سطح ملی و جهان، همراه با تبادل محقق و دانشجو و فراهم آوردن زمینه استفاده از بودجه­های پژوهش ملی وبین المللی

اطلاعات مربوط به روش اجرای طرح و انتخاب نمونه:

در یک مطالعه کوهورت آینده نگر کلیه ی افراد 50 سال و بالاتر بخش مرکزی شهرستان صومعه سرا مورد بررسی قرار می گیرند.

جمعیت بالای ۵۰ سال شهرستان صومعه سرا ۳۳۱۵۰ نفر می باشد که از این تعداد ۱۵۹۸۸ نفر مرد و ۱۷۱۶۲ نفر زن و از این تعداد ۱۲۶۰۰ نفر شهری و ۲۰۵۵۰ نفر روستایی می باشند در طرح کوهورت بالغین تعداد ۱۰۵۲۰ نفر با رده سنی ۳۵-۷۰ سال وارد طرح شدند که از این تعداد ۴۸۸۷ نفر مرد و ۵۶۳۳ نفر زن بودند.

جمعیت بالای ۵۰ سال در طرح کوهورت بالغین گیلان در صومعه سرا هم اکنون ۶۴۸۵ نفر می باشند که شامل 3430 (5/53%) نفر زن و 3055 (5/46%)مرد خواهد بود که از این تعداد 2867 (9/43%) شهری و 3618 (1/56%) نفر روستایی می باشند که در کوهورت سالمندی این افراد مورد بررسی قرار خواهند گرفت. .

معیارهای ورود و خروج به مطالعه سلامت سالمندی :  

روش اجرا :  

در این مطالعه پس از تماس با افراد واجد شرایط از آنان جهت مشارکت در طرح و حضور در محل کوهورت صومعه سرا دعوت به عمل می آید. پس از ثبت نام اولیه ، ابتدا پرسشنامه های عمومی و تغذیه تکمیل می گردد ،‌سپس نمونه خون و ادرار گرفته می شود (نمونه مو و ناخن قبلا تهیه شده است .) سپس برای افراد  ،‌ تن سنجی و نوار قلب و فشار خون ارتواستاتیک انجام میشود. همچنین معاینات شنوایی سنجی و تستهای تعادلی و حرکتی  نیز انجام می گردد. افرادی که در غربالگری دارای مشکلات خاصی هستند روزانه توسط پزشک عمومی معاینه می گردند . معاینات تخصصی با حضور پزشکان داخلی ، قلب و عروق ، گوارش ،‌ارولوژی و پوست نیز انجام میشود.